آيين عرفان ماه مبارک رمضان در راه تعالي شخصيت انسان جاويدان

شناخت عارفانه ماه مبارک رمضان، از منبع نوراني قرآن کريم آغاز مي شود؛ زيرا، خداوند متعال در قرآن کريم - تجلي کرده است. قرآن کلامي ممتاز است و آنچه مورد نياز انسان و انسانيت است، در آن بيان شده است. “اجر کريم” همين مفهوم و معنا را اقتضا مي کند؛ يعني، آنچه از تمام جهات اجر انساني انسان به شمار مي آيد، ايزد يکتا، با مهر پيوسته اش، در اجر کريم جلوه مي دهد.
    مهم، پيمودن راهي است که انسان در تعالي طريق شخصيتش، به آييني پاي بند باشد که او را به مقصد تقربي الهي برساند، به گونه اي که وجيه عندالله بشود، و به گونه اي زيبايي تقربي الهي براي او حاصل گردد که در نتيجه شخصيتي متعالي را کسب نمايد.
    جلوه هاي ماه مبارک رمضان، زمينه هاي مناسبي است براي انساني که طالب مراتب و درجات عالي است.
    عرفان رمضان در قرآن
    قرآن کريم، خصوصيات و امتيازهايي را براي ماه مبارک رمضان بيان کرده است. که عبارتند از:
    1. مهمترين ويژگي اين ماه، نزول قرآن با وصف هدايت عموم مردم است. قرآن بينه روشن و فرقان، در جهت ممتاز کردن حق و باطل است:
    “شهر رمضان الذي انزل فيه القرآن هدي للناس و بينات من الهداي و الفرقان ...”(2) ماه رمضان ايامي است که قرآن در آن نازل شده براي هدايت بشر و براي راهنمايي و امتياز حق از باطل ....
    2. نزول قرآن در شبي مبارک:
    “انا انزلناه في ليله مبارکه انا کنا منذرين”(3) ما آن قرآن را در شب مبارک (قدر) فرستاديم تا خلق را از عذاب قيامت آگاه کنيم و بترسانيم.
    3. نزول قرآن در شب قدر که در اين ماه است:
    “انا انزلناه في ليله القدر”(4) ما اين قرآن عظيم الشان را در شب قدرنازل کرديم.
    4. لزوم روزه براي کسي که از جهت سلامتي و وطني آن را درک کند:
    “... فمن شهد منکم الشهر فليصمه ... “(5) پس هرکسي دريابد ماه رمضان را روزه بدارد ...
    5. کسي که مريض باشد از روزه گرفتن معاف است.
    6. کسي که در سفر باشد، روزه بر او لازم نيست.
    7. پس از خوب شدن مريض و بازگشت از سفر به وطن، يا آن مکاني که در حکم وطن است، قضاي روزه را انجام مي دهد:
    “و من کان مريضا او علي سفر فعده من ايام اخر” و هرکه ناخوش يا در سفر باشد به شماره آنچه روزه خورده است از ماههاي ديگر روزه دارد.
    8 .آنچه خداوند از انسان خواسته است، آساني است و نه عسر و سختي:
    “يريدالله بکم اليسر ولا يريد بکم العسر” که خداوند براي شما حکم را آسان خواسته و تکليف مشکل نگرفته.
    9. عدد روزه ماه مبارک رمضان و قضاي آن را تکميل کردن:
    “ولتکملو العده” عدد روزه را تکميل کرده.
    10 .خدا را به عظمت ياد کردن (در شعاع روزه با تنظيم عملي و در ضمن قرائت قرآن و دعاها با فکر و انديشه و گفتار:
    “ولتکبروا الله علي ما هداکم و لعلکم تشکرون” خدا را به عظمت ياد کنيد که از اين نعمت بزرگ سپاسگزار گرديد.
    نوعا در تعبيراتي که در قرآن کريم با “لعلکم” آمده است، از طرفي به اختياري بودن فعل اشاره دارد، يعني انسان بايد با اختيار و انتخاب خود، آن برنامه را دنبال کند تا تاثير مستقيم آن بر شخصيت انسان، عينيت پيدا کند، مانند:
    “لعلکم تعقلون”(6) باشد تا با اختيار، عقل خود را به کار بنديد و خرد ورزيد.
    “لعلکم تتقون”(7) باشد تا با انتخاب، پرهيزکاري کنيد، يعني خود نگه داري کنيد.
    “لعلکم تسلمون”(8) تا (در اين مرحله با اختيار و انتخاب) رام شويد (به فرمان گردن نهيد.)
    “لعلکم تسالون”(9) چه بسا (نسبت به کارهايي که با اختيار انجام گرفته) مورد سوال قرار گيريد و ..
    از اين مقام، استفاده مي شود که بايد انسان با اختيار خود، عبادت سپاس گونه اي را که با تحصيل رضايت و خشنودي خداوند متعال به همراه محبت و رافت است، انتخاب کند و غايت روزه چنين انساني اين مرتبه فداکاري و سپاسگزاري است.
    بديهي است که اين غايت، هم نسبت به شخصيت خود انسان مطرح است و هم نسبت به آثار و نتايجي که نسبت به ساير انسانها در اجتماع مترتب است.
    نتيجه آن که خود انسانها از اين مسير، به ويژه از راه تکبير و تعظيم و بزرگداشت حق متعال، سپاسگزار خداوند متعال باشند: “ولعلکم تشکرون”(24) بديهي است که انسانهاي اهل ايمان، با اين برنامه، در شعاع تجلي اسماي الهي شاکر (شکرگزار) و شکور (شکرپذير) قرار مي گيرند. البته هرچه کار خير، خالصانه تر براي خدا صورت بگيرد، صريح تر در مسير تجلي اسماء و سمات الهي قرار مي گيرد:
    “و من تطوع خيرا فان الله شاکر عليم” و هرکسي به راه خير و نيکي شتابد، خدا پاداش وي خواهد داد، که او به همه امور دانا است.
    نيز بايد توجه داشت که خداوند متعال اجر انسان را به گونه وافي و کامل مي دهد و از فضل و کرمش عطاي کريم و اجر کريم عنايت مي فرمايد: در همين مسير، چنين انساني مورد عنايت سمت شکوري حق متعال قرار مي گيرد و اگر نقصي در اعمال وي باشد، غفران و بخشش و عفو الهي شامل حال او خواهد شد:
    “ليوفيهم اجورهم و يزيدهم من فضله انه غفور شکور”(25) تا خدا به آنها پاداش کامل عطا کند و از فضل و کرم باز بر ثوابشان بيفزايد که خدا آمرزنده و به شکرگزاران احسان کند.
    عرفان رمضان در کلمات پيامبر اعظم(ص)
    حضرت رسول اکرم(ص) در خطبه اي قبل از ورود ماه مبارک رمضان، ويژگيهايي را بيان فرموده اند. اين خطبه مفصل، در جاي خود ذکر شده، ولي مفاد آن، در بعضي از بيانها مختصرتر ذکر گرديده که در اين روايت ملاحظه مي کنيد:
    حسن بن محبوب، از ابي ايوب، از ابي الورد، از امام ابوجعفر(ع) روايت کرده است که فرمود:
    رسول خدا(ص) در آخرين جمعه شعبان براي مردم خطبه خواند. پس خداي را حمد و ثنا گفت. آنگاه فرمود:
    اي مردمان! همان ماهي بر شما سايه افکنده که شبي در آن ماه است که از هزار شب بهتر است، آن، ماه رمضان است که خدا روزه داشتنش را واجب ساخته، و به پا خاستتن شبي در آن ماه را به مانند نماز هفتاد شب در ماههاي ديگر قرار داده، و براي کسي که در اين ماه عملي از اعمال خير و احسان را به قصد تقرب به خدا به جا آورد، اجري برابر با اجر کسي که فريضه اي از فرائض خداي عزوجل را اد اکند، مقرر داشته، و کسي که در اين ماه، فريضه اي از فرائض خدا را به جا آورد، به مانند کسي که هفتاد فريضه را در ماههاي ديگر به جا آورده باشد. اين ماه، ماه صبر است، و صبر، ثوابش بهشت است. اين ماه، ماه مواسات و همدردي است . اين ماهي است که خدا، روزي مومنان را در آن مي افزايد، و کسي که در اينجا مومني روزه دار را به افطار پذيرا شود، ثواب آزاد کردن بنده اي را و آمرزش گناهان گذشته اش را به پاداش اين عمل دريافت مي کند.
    گفتند: يا رسول الله ! همگي ما قدرت نداريم که روزه داري را به افطار فرا خوانيم.
    فرمود:
    خداي تبارک و تعالي، کريم است، و به کسي از شما که قادر نباشد جز با جرعه شيري آميخته با آب، يا شربتي از آب گوارا يا دانه اي چند از خرما، روزه داري را به افطار بخواند، و تمکني افزون از اين نداشته باشد، همين ثواب را عطا مي کند. کسي که در اين ماه، بار تکاليف مملوک خود را سبک سازد، خداي عزوجل سوال او را برايش سبک و آسان مي سازد. اين، ماهي است که اول آن، رحمت، و وسطش مغفرت، و پايانش، اجابت دعا و آزادي از آتش دوزخ است. شما را در اين ماه از چهار خصلت، بي نيازي نيست: دو خصلت که به وسيله آن خدا را خشنود مي سازيد، و دو خصلت که خود از آن بي نياز نيستيد، اما آن دو خصلت که خدا را با آن خشنود مي سازيد، پس شهادت به اين حقيقت است که معبود حقي جز الله نيست، و من رسول خدايم، و آن دو خصلت که شما از آن بي نياز نيستيد، پس اين است که در اين ماه حوايجتان و بهشت را از خداي عزوجل بخواهيد، وعافيت را از او مسئلت کنيد، و از آتش دوزخ به او پناه بريد.(26)
    درباره اين روايت، حضرت امام باقر(ع) گويي توضيحاتي فرموده، يا به گونه اي اختصار گونه تعبيراتي فرموده اند که ملاحظه مي فرماييد: و چون ماه رمضان فرا رسيد، و آن به هنگامي بود که سه روز از شعبان باقي مانده بود، رسول خدا، صلي الله عليه و آله، بلال را فرمود: در جمع مردمان ندا در ده. مردم، گرد آمدند. آنگاه پيامبر، صلي الله عليه و آله، به منبر برآمد و خداي را حمد و ثنا گفت، سپس فرمود: اي مردمان، همانا که اين ماه در محيط شما حاضرشده، و آن سرور ماهها است . در اين ماه، شبي هست که از هزار ماه بهتر است . درهاي دوزخ در اين ماه بسته مي شود و درهاي بهشت در آن گشوده مي گردد. کسي که اين ماه را درک کند و آمرزيده نشود، خدا او را از رحمت خود دور کند! و کسي که درحيات والدين، آمرزيده نشود، خدوند از رحمت خود دور کند و کسي که نام من نزد او برده شود و او صلوات بر من نفرستد، تا آمرزيده نشود پس خدا او را از رحمتش دور کند(!27)
    بعضي از شارحين چنين گفته اند:
    مراد آن است که هريک از اين افراد، اگر در اين مواقع حساس، بهره مقرر خويش را فراهم نکند، از رحمت خداوند دور است. خداوند از رحمتهاي خاصش در اين ماه عظيم نصيب بفرمايد.
    جابر از امام ابوجعفر، عليه السلام، روايت کرده است که فرمود: رسول خدا(ص) چون به هلال ماه رمضان مي نگريست، روي خود را به سوي قبله مي کرد، و آنگاه مي گفت: خدايا! اين هلال را با امن و ايمان، و سلامت از آفات، تسليم در برابر اوامر و نواهي خود، و توام با عافيتي فراگير، و رزقي گسترده، و دفع دردها و بيماريها، و با تلاوت قرآن، وياري بر نماز و روزه در محيط، ما طالع گردان. خدايا! ما را در قيام به وظائف خود براي ماه رمضان، و آن ماه را براي ما، از اشتباه در روزهاي آن سالم بدار، و عبادات ما، در اين ماه را از ما بپذير تا ماه رمضان به گونه اي سپري شود که تو ما را آمرزيده باشي.
    سپس پيامبر(ص) رو به مردم کرد و فرمود:
    اي گروه مردمان! چون هلال ماه رمضان طلوع کند، شياطين سرکش، به غل کشيده مي شوند، و درهاي آسمان و ابواب بهشت و درهاي رحمت گشوده مي شود، و ابواب دوزخ بسته مي گردد، و دعا به اجابت مي رسد، و خداي تبارک و تعالي را در هر عيد فطري، آزادشدگاني هست که ايشان را از آتش آزاد مي سازد، و در هر شب منادي اي ندا مي دهد که : “آيا تائبي هست؟ آيا سائلي هست؟ آيا آمرزش خواهي هست؟”
    اي خدايا منفقان را ده خلف
    وي خدايا ممسکان را ده تلف
    تا چون هلال شوال طلوع کند، به مومنان ندا مي رسد که: “به سوي جوائزتان بشتابيد که امروز روز جائزه است.”
    سپس امام ابوجعفر عليه السلام فرمود:
    قسم به آن خدا که جان من در قبضه قدرت او است، اين جايزه، از قبيل دينارها و درهم ها نيست.(28)
    حضرت امام صادق(ع) ظاهرا در شعاع کلماتي که از حضرت رسول(ص) رسيده، تا آنکه فرمود: “... فقد ادرک ليله القدر و فاز بجائزه الرب عزوجل”(29) اينچنين بيان داشته است.
    و قال ابوعبدالله (ع) فازوا و الله بجوائز ليست کجوائز العباد.(30)
    حضرت امام صادق، عليه السلام، فرمود:
    به خدا قسم! ايشان به جوايزي دست يافته اند که مانند جوايز بندگان نيست...
    حضرت رسول (ص) و تلقي قرآن از جبرئيل در هر شب ماه مبارک رمضان
    در نقلي است که حضرت رسول اکرم(ص) سخي ترين مردم است از نظر خوبي رساندن و بهترين چيزي که آن حضرت در ماه رمضان از جبرئيل تلقي مي کرد و مي گرفت در موقعي که ملاقات مي کرد او را در هر شب ماه مبارک رمضان به گونه اي که حالت درس و بحث به خود مي گرفت تا ماه رمضان به پايان مي رسيد تعبير شده است که پس از ملاقات جبرييل، گويي خيرات آن حضرت مانند باد وزنده به همگان احاطه و فراگير مي شود.(31)
    عرفان رمضان در بيان حضرت علي(عليه السلام)
    حضرت امير(ع) نيز در موارد مختلف به اين جهت تصريح فرمودند. آن حضرت(ع) در بياني، “رمضان” را از اسماي الهي بيان کرده اند و بر همين اساس فرموده اند که با “شهر” ذکر شود مثلا در عربي “شهر رمضان” گفته شود، آنگونه که در قرآن آمده است و در فارسي نيز “ماه رمضان”، يا “ماه مبارک رمضان” اطلاق شود.
    از اين رو “رمضان” به منزله اسماي الهي، مانند “غافر” به معناي “آمرزنده” و “عفو” به معناي “عفو کننده” و “درگذرنده” و... است. از امام صادق(ع) از پدرشان امام باقر(ع) نقل شده است که حضرت امير(ع) فرمود:
    نگوييد: “رمضان”، بلکه بگوييد “شهر رمضان”؛ زيرا، رمضان، از اسماي الهي است.(32)
    در همين مقام، حضرت امام باقر(ع) اين بيان را تبيين فرموده اند:
    سعد مي گويد: با هشت نفر نزد حضرت امام باقر، عليه السلام، بوديم. گفتيم: رمضان. حضرت فرمود: اين گونه نگوييد: “اين رمضان است” و “رفت رمضان” و “رمضان آمد” زيرا رمضان، نامي است از نامهاي خداوند عزوجل، (سمتي است از سمات الهي) نمي آيد و نمي رود، همانا آنچه مي آيد و مي رود، چيزي است که زائل شونده است، ولي بگوييد “شهر رمضان”؛ زيرا، ماه اضافه مي شود به اسم و اسم همان اسم خداوند است که عزيز است ياد او.
    همين ماه است که قرآن در آن نازل شده است و به عنوان مثل و عيد مطرح است.(33)
    عرفان رمضان در سخنان اصحاب
    و به طور کلي، اصحاب پيامبر(ص) درباره ماه مبارک، سخناني از آن حضرت(ص) نقل کرده اند که درجاي جاي کتابهاي روايتي و حديثي جلوه کرده است.
    در بعضي از کلمات، شناخت ماه مبارک رمضان، از ماه مبارک رجب، آغاز شده است.
    علي عليه السلام فرمود:
    چون ماه رمضان فرا رسيد، رسول خدا، صلي الله عليه و آله، به پا خاست. خدا را حمد و ثنا گفت. سپس فرمود: اي مردمان، خدا شر دشمنانتان از جن و انس را از شما بازداشت و فرمود: “مرا بخوانيد تا شما را اجابت کنم” و او شما را وعده اجابت داد. خداي عزوجل بر هر شيطان سرکشي، هفتاد فرشته از فرشتگانش را گمارده است و از اين رو آن شيطان از بند مراقبت آن فرشتگان رها نمي شود تا اين ماه شما سپري شود. درهاي آسمان از نخستين شب اين ماه، گشوده است و دعا در آن پذيرفته است.(34)
    عرفان رمضان در ساير سخنان معصومين(ع)
    از حضرت فاطمه زهرا(س) درباره روزه که مصداق اتم و اکمل آن، روزه ماه مبارک رمضان است، نقل شده است. “والصيام تثبيتا للاخلاص”.
    نکته جالب اين است که روزه را ثابت کنده و محکم کننده اخلاص دانسته اند و اين حقيقتي است که در قرآن با “لعلکم تتقون” يا با تعبير “لعلکم تشکرون” بيان شده است.
    از سوي ديگر در مواردي که با “لعلکم” بيان شده، نوعي غايت و انتخاب هدفدار براي مردم بيان شده است. شاهد آن اين گونه آيات است: (و يبين آياته للناس لعلهم يتذکرون.)
    نيز در کلمات حضرت رسول(ص) به عنوان حديث قدسي از خداوند متعال نقل شده که “الصوم لي وانا اجزي به (عليه)“ بديهي است که اين تعبير نيز درباره اخلاص است.
    دو سبط پيغمبر(ع)، يعني امام حسن(ع) و امام حسين(ع) نيز درباره عرفان عبادت، به ويژه ماه مبارک رمضان، مطالبي بيان فرمودند.
    نيز حضرت فرمودند:
    روزه دار، چه انتظاري از روزه اش دارد، آن گاه که زبان و گوش و چشم و اندامش را حفظ ننمايد؟
    حضرت امام حسن(ع)، درباره ماه مبارک رمضان به مناسبتي فرمودند:
    حقيقتا، خداوند، ماه رمضان را ميدان مسابقه (ميدان عرفان الهي) انسان قرار داده تا به وسيله فرمانبري اش، به سوي خشنودي او سبقت گيرند. گروهي بيش رفتند و کامياب شدند و گروهي کوتاهي کردند و نوميد شدند.
    حضرت امام حسين(ع) فرموده است:
    “ان قوما عبدوا الله شکرا فتلک عباده الاحرار و هي افضل العباده.”
    از اين بيان رابطه، شکر و مترتب شدن آن بر روزه ماه مبارک رمضان استفاده مي شود.
    رابطه شکر و رضا
    از همين مقام مي توان به رابطه عبادت شکري و رضاي حق متعال توجه کامل کرد؛ زيرا، شکر عبادتي با رضايت و خشنودي خداوند متعال رابطه مستقيم دارد. اين رابطه، از اين آيه به دست مي آيد: (و ان تشکروا يرضه لکم)
    بنابراين در نوع مواردي که شکر آمده، مي توان رضايت و خشنودي خداوند را نيز استفاده کرد. از همين پايگاه، به حر بودن عابد و عبادت آزادانه او توجه کرد؛ زيرا، عبادت براي رضاي الهي، يعني توجه نکردن به چيزهاي ديگر و اين نوع نگاه. آزادي و حريت را به ارمغان مي آورد.
    حضرت امام سجاد(ع) نيز در بيان فضائل ماه مبارک رمضان سخناني بيان فرمود که در جاي جاي صحيفه سجاديه و دعاي سحر حضرت امام زين العابدين(ع) به روايت ابوحمزه نمايان است.
    حضرت امام باقر(ع( )39) با دعاي سحر،جلوه هاي افعال خداوند متعال را در معيارهايي متذکر شده اند و با جمله “اللهم اني اسئلک من بهائک بابهاه” به سمتهاي الهي از بهاء و جمال و جلال و ... تا علم و جبروت تصريح کرده اند.
    اين کلمات، به “دعاي سحر” معروف است.(40)
    حضرت امام صادق(ع()41) نيز در ضمن دعاهاي مختلف، به برخي از ويژگي هاي ماه مبارک رمضان و اعمال آن تصريح فرموده اند. بعضي از دعاها در اعمال ماه رمضان ذکر شده واحيانا نقل خواهد شد.
    اشاره اي به کلامي مشترک از حضرت امام صادق و امام باقر(ع)
    جالب اينجا است که بعضي از دعاهايي که عرفان خاصي از ماه مبارک رمضان را نمايان مي کند، از دو امام بزرگوار ذکر شده است.
    از حضرت امام موسي کاظم(ع) دعاي خاصي نسبت به ماه مبارک رمضان به عنوان استقبال سال، يعني سال عرفاني که از ماه مبارک رمضان آغاز مي شود، رسيده است.
    اين دعا، مضامين بسيار عالي اي دارد و به نظر مي رسد که در طول و امتداد ماه مبارک رمضان، مناسب است با دقت قرائت و به آن توجه کامل شود.(42)
    از حضرت امام رضا(ع) نوعي سفارش به قرائت دعاي سحر رسيده است.
    گويي توجه کساني را که در زمان آن حضرت، به ماه رمضان و اعمال آن مراقب بوده اند، به برنامه سحر جلب مي فرمايد (43)
    از حضرت امام محمد تقي جواد الائمه(ع) راجع به نمازهاي شبهاي ماه مبارک رمضان و کيفيت آنها، بيان خاصي دارند که در مقام خود، ذکر خواهد شد. (44)
    قابل توجه است که اين نمازها، نظير همان نمازهايي است که اهل تسنن به عنوان “صلاه تراويح” در شبهاي ماه مبارک رمضان به پا مي دارند.
    قابل تذکر است که کلمات آن حضرت در بين بعضي از علماي اهل تسنن نيز مقام ويژه اي را دارد، لذا مناسب است در اين مقام، به موردي از آنها توجه کنيم، به ويژه آن که به مناسبت عرفان رمضان و توجه تام و کامل به عبادت الهي منظور است.
    در کتاب اصيل مفردات القرآن که از راغب اصفهاني است و معروف اين است که او از علماي اهل سنت و جماعت است، درباره کلمه “وجه” و “وجه الله” در ذيل آيه شريف (کل شيء هالک الا وجهه()45) کلامي را از آن حضرت نقل مي کند که مراد از “وجه الرب” يعني آن چيزي است که سوي الهي دارد، نه آن که معدوم شود واين کلام را به گونه اي نقل مي کند که جواب ديگران که گفته اند مراد از “وجه”، ذات خداوند است و نتيجه آن اين است که غير خدا، هالک و معدوم مي شود، داده شده است.
    صاحب مفردات مي گويد(46)
    و روي انه قيل ذلک لابي عبدالله ابن الرضا، فقال: سبحان الله لقد قالوا قولا عظيما “انما عني الوجه الذي يوتي منه”
    و معناه کل شيء من اعمال العباد هالک و باطل الا ما اريد به الله. و علي هذا الآيات الاخر(47)
    نتيجه، آن است که عملي که براي خدا آورده شود و خالصانه انجام داده شود، عنوان “وجه الرب” بر او صدق مي کند، پس در مثل آيه شريفه (و يبقي وجه ربک ذوالجلال و الاکرام”(48) عمل مومن، در شعاع بقاء “وجه الرب” است.
    از حضرت امام هادي(ع()49)
    مناسب است کلامي از آن حضرت درباره “شکر” که در آيه شريفه نيز مترتب بر روزه شده است، آورده شود، به ويژه آن که گويي در آن آيه، بر حقيقت شکر انسان تکيه شده است نه بر شکر نعمت؛ زيرا، گاهي مقام، مقام شکر نعمت است، گاهي مقام، شکري است که مربوط به مقام شاکر است.
    ظاهرا (لعلکم تشکرون) و مانند آن، اشاره به شکر شاکر است، هرچند متعلق، يا زمينه آن نعمتها باشد، ولي به هرحال، آنچه موجب علو شخصيت انسان است، شکر شاکر است.
    حضرت امام علي بن محمدالنقي الهادي (عليها السلام) فرموده است:
    شکرگزار به سبب شکر (نفس و ذات شکر در شخصيت وي) سعادتمندتر و بهتر است از آن نعمتي که باعث و زمينه شکر شده است؛ زيرا، خود نعمت، بهره اي است (کالاي دنيا و موقت است) ولي شکر نعمتها و پايداري ها است (يعني شکر چون مربوط به شخصيت انسان است، بقا دارد و امتداد وجودي عيني دارد، گويي در آخرت که عالم عقبي است، ظهور دارد.)
    شايان ذکر است که اين بيان که شکر امتداد و بقا دارد، در کلام حضرت هادي، عليه السلام نظير کلام پدر بزرگوارشان امام جواد عليه السلام، است که آنچه وجه الله و وجهه الهي پيدا کند، بقا دارد. شکر و سپاسگزاري نيز چون وجهه انساني دارد و در شخصيت انسان الهي تجلي پيدا مي کند، امتداد و بقا و عاقبت دارد.
    بر اين اساس، اعمال انساني که وجهه الهي پيدا کند، به همراه سپاسگزاري و شکرگزاري است و آن عبادت محسوب مي شود و جاويدان است.
    از حضرت امام حسن زکي عسکري (ع)
    گرچه از آن حضرت به عنوان روايت، به طور مستقل پيدا نکرديم، ولي آنچه در تفسير منسوب آن حضرت، به حالت عنوان تقرير کلمات نوراني آن حضرت مکتوب و مرقوم شده است(50) حقايقي را در مي يابيم. از آن جمله در شعاع آيه شريف (و استشهدوا شهيدين)
    کلامي را از حضرت رسول(ص) نقل مي فرمايند که آن حضرت فرمودند:
    تمام ايام و شبها و روزها و ماهها، به ويژه ماه مبارک رمضان، شهود بر بندگان الهي هستند، تا آنجا که حضرت فرمود: فان من عرف حرمه رجب و شعبان و وصلهما بشهر رمضان و شهرالله الاعظم شهدت له هذا الشهور يوم القيامه و کان رجب و شعبان و شهر رمضان شهود بتعظيمه لها.
    همانا کسي که بشناسد و رعايت کند حرمت ماه رجب و شعبان را و بدين صورت به شهر رمضان وصل کند، که شهر الله اعظم (بزرگ ترين و با محتواترين ماههاي الهي است) اين ماهها در روز قيامت، شهادت مي دهند که چنين انساني، آنها را تعظيم کرده و عظمت و بزرگي آنها را رعايت کرده است.
    تا آنجا که فرموده است: و يحشر شهر رمضان في احسن صوره في القيامه علي قلعه (قله) لا يخفي و هو عليها.
    و ماه رمضان در بهترين صورت هنگام قيامت محشور مي شود بر قلعه و قله بلندي که هيچ خفا و پنهاني بر آن نيست و آن ماه، بر آن قله، يا قلعه، استيلا و سيطره دارد.
    از حضرت ولي عصر(ع)
    ابلاغ وانشاي دعاي افتتاح در ماه مبارک رمضان، زمينه ساختن شخصيت عرفاني انسان و آماده ساختن چنين انساني را براي حکومت در دولت کريمه است.
    حقايق عرفاني عالي اي در اين دعا نمايان شده است، مانند اين قسمت: “يا حبيب من تحبب اليک و يا قره عين من لاذبک و انقطع اليک” که به حب و الا و انقطاع الي الله تصريح شده است.
    پي نوشتها در دفتر روزنامه موجود است
    
 روزنامه رسالت، شماره 5982 به تاريخ 16/7/85، صفحه 19 (فرهنگي)

www.magiran.com

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: